عدالت در قرآن ( قسمت اول )

سوره مائده آيه ۸

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ لِلّهِ شُهَدَاء بِالْقِسْطِ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ

ترجمه فارسي

ای کسانی که ايمان آورده ايد ، برای خدا ، حق گفتن را بر پای خيزيد و به عدل گواهی دهيد دشمنی با گروهی ديگر وادارتان نکند که عدالت نورزيد عدالت ورزيد که به تقوی نزديک تر است و از خدا بترسيد که او به هر کاری که می کنيد آگاه است

ترجمه انگليسی

 .O you who believe! Be upright for Allah, bearers of witness with justice, and let not hatred of a people incite you not to act equitably; act equitably, that is nearer to piety, and be careful of (your duty to) Allah; surely Allah is Aware of what you do 

بيان تفسير آيه از كتاب تفسير الميزان

يا ايها الذين آمنوا كونوا قوامين لله شهداء بالقسط، و لا يجرمنكم شنان قوم علي الا تعدلوا اين آيه شريفه نظير آيه اي است كه در سوره نساء آمده است مي فرمايد: يا ايها الذين آمنوا كونوا قوامين بالقسط شهداء لله ، و لو علي انفسكم او الوالدين و الاقربين ان يكن غنيا او فقيرا فالله اولي بهما فلا تتبعوا الهوي ان تعدلوا و ان تلووا او تعرضوا فان الله كان بما تعملون خبيرا با اين تفاوت كه آيه سوره نساء در مقام نهي از انحراف از راه حق و عدالت در خصوص شهادت است ، و مي فرمايد: كه هواي نفس شما را به انحراف نكشاند، مثلا به نفع كسي به خاطر اينكه قوم و خويش شما است بر خلاف حق شهادت ندهيد، ( و يا به نفع فقيري به خاطر دلسوزيتان و به نفع توانگري به طمع پول او شهادت بنا حق ندهيد )، ولي آيه مورد بحث در مقام شهادت بنا حق دادن عليه كسي است به انگيزه بغضي كه شاهد نسبت به مشهود عليه دارد، به اين وسيله يعني با از بين بردن حقش انتقام و داغ دلي گرفته باشد. واضحتر بگويم در سوره مائده فرموده : كونوا قوامين لله شهداء بالقسط و در آيه سوره نساء فرموده : كونوا قوامين بالقسط شهداء لله و اين تفاوت در تعبير بخاطر تفاوتي است كه در مقام اين دو آيه هست ، در آيه سوره مائده غرض اين بوده كه مومنين را از ظلم در شهادت به انگيزه سابقه دشمني شاهد نسبت به مشهود عليه نهي كند، لذا شهادت را مقيد به قسط كرد، و فرمود: بايد كه شهادت شما به قسط و به حق باشد و در شهادت دادن عداوت و غرضهاي شخصي را دخالت ندهيد، به خلاف آيه سوره نساء كه سخن از شهادت دادن به نفع كسي به انگيزه دوستي و هوا دارد، و شهادت دادن به نفع دوست و محبوب ظلم به او نيست ، گو اينكه خالي از ظلم هم نيست ( چون به غير مستقيم حق خصم محبوبش را ضايع كرده ) و ليكن از آن جهت كه شهادت به نفع محبوب است ظلم شمرده نمي شود، و لذا در آيه سوره مائده امر كرد به شهادت به قسط و آنگاه اين شهادت به قسط را تفريع كرد بر يك مساله كلي و آن قيام لله است و در سوره نساء اول امر كرد به شهادت دادن براي خدا و دخالت ندادن هواها و دوستيها را در شهادت ، و سپس آنرا تفريع كرد بر قيام به قسط. و نيز به همين جهت در آيه مائده جمله : اعدلوا هو اقرب للتقوي و اتقوا الله را تفريع كرد بر شهادت دادن به قسط، و در اين جمله كه نتيجه شهادت بر قسط است امر كرد مومنين را به عدالت ، و اين عدالت را وسيله اي شمرد براي حصول تقوا، ولي در آيه سوره نساء قضيه را به عكس كرد يعني جمله : فلا تتبعوا الهوي ان تعدلوا را متفرع كرد بر امر به شهادت براي خدا، نخست امر كرد به اينكه براي خدا شهادت دهيد، و سپس از پيروي هوا و ترك تقوا نهي نموده ، اين پيروي هوا و ترك تقوا را بدترين وسيله براي ترك عدل شمرد. آنگاه در هر دو آيه از ترك تقوا به يك جور تحذير كرد، در آيه سوره نساء فرمود: و ان تلووا او تعرضوا فان الله كان بما تعملون خبيرا يعني اگر تقوا به خرج ندهيد خدا بدانچه مي كنيد با خبر است ، و در سوره مائده فرموده : و اتقوا الله ان الله خبير بما تعملون ،

 و اما معناي جمله : قوامين لله شهداء بالقسط... از سخناني كه پيرامون آيات قبلي داشتيم روشن شده است . اعدلوا هو اقرب للتقوي ... ضمير هو به كلمه عدل بر مي گردد، - گو اينكه قبل از ضمير چنين كلمه اي نبود، و ليكن از معناي اعدلوا فهميده مي شد، در نتيجه معناي جمله چنين است : عدالت پيشه كنيد كه عدالت به تقوا نزديكتر است