قرآن كريم

آداب ظاهري تلاوت قرآن، عبارت است از:

1- قرآن رو به قبله تلاوت شود.

2- شخص تلاوت کننده با وضو باشد.

3- دهان خوش بو و پاکيزه باشد. حضرت رسول اکرم (ص) مى‏فرمايد:« راه ‏قرآن‏» را نظيف و پاكيزه كنيد. مى‏پرسند: راه قرآن چيست؟

مى‏فرمايد: ‏دهان ها‏يتان. مى‏پرسند: چگونه؟ مى‏فرمايد: با مسواك. (9)

4- براي رعايت ادب، قاري با سكون و وقار نشسته باشد، يا ايستاده رو به قبله و سر پيش افكنده و تكيه نزده و چهار زانو ننشسته ‏باشد، و پاى خود را دراز نکند. بلكه مانند كسى باشد كه در نزد جليل الشان ‏مى‏نشيند، يا مى‏ايستد و احترام را رعايت نمايد.

5- قاري شمرده و با آرامش بخواند. از اين جهت است كه در احاديث آمده است كه: «هر گاه كسى در كمتر از سه‏ روز، قرآن را ختم كند، دانا نيست.‏» (10)

در حديث ديگر روايت شده که: «دوست ندارم كه كسى در كمتر از يك ماه، يك ختم قرآن ‏كند .» (11) البته ماه مبارک رمضان مستثني شده و در روايت آمده: « در هر سه روز، قرآن را ختم ‏كنيد.» (12)

6- از جمله آداب، آن است كه تلاوت کننده گريه نمايد. و اگر او را گريه نيامد، حالت گريه و زاري به خود بگيرد.

7- قاري قرآن را با صداي اندكى بلند بخواند، البته اگر از ريا ايمن باشد.

8- در دستورتلاوت قرآن، صداى خوش سفارش شده است و از قارى خواسته‏اند كه نكات ‏ظريف تلاوت - اعم از كشيدن صدا و يا زير و بم آن و ترجيع قرائت و غيره - را رعايت كند.

رسول اکرم صلى الله عليه و آله فرمود:«هر چيز زيورى دارد و زيور قرآن، آواز خوش است.‏»

پيامبر اکرم در روايتي ديگر مي فرمايد: « قرآن را با صداى خود خوش كنيد، زيرا صداى خوش زيبايى قرآن را افزون ‏مى‏كند.»

9- حق آيات مراعات شود. بدين نحو كه؛ قاري وقتي به آيه سجده رسد سجده كند. و چون به آيه عذاب رسد به خدا پناه برد. و چون به آيه رحمت و ذكر نعيم بهشت رسد، آن را از خدا مسئلت نمايد. و چون به‏ آيه‏اى رسد كه مشتمل بر تسبيح يا تكبير پروردگار باشد تسبيح و تكبير او كند. و چون‏ به آيه دعا و استغفار رسد دعا و استغفار نمايد.

در حديث ديگر، امام صادق عليه السلام فرموده است:

كسى كه قرآن بخواند، ولى قلبش رقت پيدا نكند و در برابر خداوند خاضع نشود و در درون، حالت ‏حزن و خشيت و هراس نيابد، شأن و جايگاه والاى خدا را سبك شمرده است. بنگر كه كتاب پروردگارت را چگونه مى‏خوانى و با منشور سعادت ‏خويش چه برخوردى دارى؟ و اوامر و نواهى آن را چگونه پاسخ مى‏دهى و حدود و تكاليف آن را چگونه ‏امتثال و فرمان بردارى مى‏كنى؟! در آيه‏هاى وعد و وعيد، درنگ كن، در امثال و مواعظ قرآن انديشه نما. مبادا اقامه حروف و قرائت ‏ظاهر، تو را در تباه ساختن حدود آن بيندازد!... (13)

10- در ابتداى قرائت « اعوذ بالله من الشيطان الرجيم‏» گفته شود.

11- قاري از هر سوره كه فارغ شود بگويد:

«صدق الله العلى العظيم و بلغ رسوله الكريم اللهم انفعنا به و بارك لنا فيه الحمد لله رب العالمين.‏» 

12- قرآن با نيت خالص و براي رضاي خدا تلاوت شود. تلاوت‏ كننده بايد مواظب دام و دانه‏ شيطان باشد و در پُر رنگ كردن اخلاص خود در تلاوت قرآن بكوشد.

 اين ضرورت از آن جا دو چندان مى‏گردد كه شيطان در تلاوت قرآن راحت‏تر از ديگر عبادات مى‏تواند رخنه كند، زيرا تلاوت قرآن با ارائه‏ هنر تلاوت و صوت و تجويد همراه است. همين نكته مى‏تواند مركب شيطان در به انحراف كشاندن انگيزه‏ تلاوت كننده باشد .

به عبارت ديگر كسانى كه به قصد ارائه‏ صوت و هنر تجويد خود و در نتيجه كسب وجهه در نزد اين و آن قرآن را تلاوت مى‏كنند، مرتكب عبادت ريايى شده و نه تنها اين تلاوت ارزش و پاداش الهى ندارد، بلكه بر اساس روايتى كه بيان شده، خشم پروردگار را به دنبال دارد.

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: «... اى عالم به قرآن! به وسيله‏ آن فروتنى پيشه كن تا خداوند تو را بالا ببرد و آن را وسيله‏ عزت‏ طلبى و تكبر قرار مده تا خوارت نگرداند. اى داناى قرآن! خود را براى خدا بياراى، تا خدا تو را بيارايد و خود را به آن - قرآن-  به خاطر مردم مياراى، تا خداوند تو را به آن زشت ننمايد... .» (14)

و كسى كه از روى ريا و سمعه و براى جدال با جاهلان و مباهات به علما قرآن را ياد بگيرد، در قيامت ‏خداوند استخوان‏هايش را متفرق كند و هر گاه قرآن را ياد بگيرد و فروتنى نمايد و بندگان خدا را قرآن ياد بدهد و از خداوند پاداش بطلبد، در بهشت  كسى پاداشش از او بيش‏تر نيست... .» (15)

13- در هنگام قرائت قرآن ساکت شود. امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد: هر گاه نزد تو قرآن تلاوت مى‏شود، بر تو لازم است گوش بدهى و سكوت و توجه داشته باشى؛ « اذا قرى‏ء عندك القرآن وجب عليك الانصات و الاستماع.‏» (16)

اين همان نكته قرآنى است كه در آيه 204 سوره اعراف آمده است: " و اذا قرى‏ء القرآن فاستمعوا له و انصتوا ترحمون."

14- قاري از روى «مصحف‏» تلاوت كند كه نگاه به «مصحف‏» و تلاوت از روى آن، حساب خاصى دارد و در روايات، روى اين موضوع تاكيد شده است.

 15- به هنگام تلاوت قرآن، به چيز ديگرى فكر نكند و متوجه آيات قرآن باشد .

پيوند ها :